Vê systêma kapîtalîst an jî systêma modernîtêyaya kapîtelîst bi geraneke awarte avabuye, ango bi inqîlabeke giştî avabuye.
Ev “Gerana awarte” an inqîlaba giştî kî ? Li dijî kê? Û kî li dijî çiye? An kî li dijî Çiye? An Çi li dijî kêye ku ew geran, ew systêma bi gewrînê mazin ra çêbuye û hatiye, ev inqîlab pêkhatiye? Mirov li Dijî Mirova rabune? An Mirov li dijî Canewera an (Heywana) û siruştê rabunne, heta ku ev geran ev (systêma nuha li jiyanê çêbuye) û meşiye. Pêwîste bingehek jêra heye? Destpêkek wê heye. Dibê sabir an tolerant li ba mirova hebe, birame, bixwaze bizanibe. Heta kanibe hinekî giraniya jî helgire. An em bêjin ew kesê van nivîsa bixwîne, yê ji du tiştê em dbêjin nerihet bibe. Dibe ku gotinê nexwaş jî vêra derkevin, ku bêje. Nuha tu çi dixwazê bibêje, bêje û me xelaske, tu Lawê Adem û Êva (Hewa) weku Cihu û Musulman bawerin. Çima tu ew qas pirsa lihevdigerîne. Ma nuha tu ji va meriyana hemiya heşmendtire? Lê tu ji wan gişa xiraptire û nezantire. Tu dixwaze çend gotinê wisa yê ne ji rêzê bêje, bêje. Ji bona xelk ji tera bêje, welleh bi Xudê ev meriyekî bi aqile, ronakbîre. An bêje welleh haşa yî we. Ewjî yekî pir nezane, ehmeqe, ew dixwaze tiştekî bêje, lê di rastiyê da ew dixwaze mirov guhê xwa baş bidin wê gotinê. Û wisa gotina li hev digerîne û serê xelkê pê gêj dike.
Tu wisa jî bêje wku xwandevan ezê bêjim raste, ev hemu tiştê tu lê diramê û difikre, di vê nivîsê jorda hene. Lê li taliya taliyê amanc ji vê lihevgerandinê ewe. Ku yê bixwîne an her yek yê bixwîne. Hinekî rast birame, gotin li ser çiye, an li ser kêye. Ez bawerim tiştê pir giran an yê giring di virda hene. Ez minet dikim ne weku bi hezarê tişta yê tu dixwîne, di ser wanra jî bê guhdarî derbas nebe. Na . Ez dixwazim tu xwandevan hinekî wext ji ramiyariya xwa bidê mijarê. Mijar layîqî guhdariya teye.
Ev 3000 sale derbasbune û me ev tiştê giring paşguh kirine û ez bi vê yekê bawerime. Bi vê guhnedanê me, em ta bi vê asta nuha em lê hatine.
Ji destpêkê da ji dema ku mirova ji cîhana kevin gav dikir cîhana nuh. Me Kurda şaşiyê ji vê şêweyî kirine û wisa bi carekê an hinu, hinu me hemî tiştê xwa giran buha hindakirin. Li wan dema, dema mirovan ji cîhana kevin gavdikir cîhana nuh. Em Kurd, em hêzekbun. Hêzek li asta cîhanî. Lê hina, çavtengî ji me kirin. Dîtin em ne xercê vî barîne. Em hemî mirova, bê çare nakin, em rumeta hemî mirova digrin. Em mirova naxin bazara kar, em pera bi pera naxin kar, wekî bazirgan kanin bikin. Ewê çavtengî ji me kirine, dîtin mirov jî ne xercê wê rumetêne. Gotin emê rumeta mirova ji xwa tenêra bibin. Lê dibu pêşî ew rumeta pêşengê wan dilsuz jî bibin. Hew pêşengê dilzus em Kurd bixwabun.
Dibê mera vê tiştana baş nasbike, uşta û sebeba nasbike, çima wisa bi mera û bi mirovatiyê ra çêbuye? Ewê em bêjin zîrek Kiye, kîne, yê ew karê xwarina, mafê me û mafê kesên din pêkhanîne. Dibê mera, mirov, nasbikin. Gelekî derenge, lê dîsa dibê zanebun hebe. An jî wêrankirin, hemî wêrankirin yê li rêye, birêva tê. Numune Surya û Afganistan bigrin û Afrîka bigrin. Siba, li rojê li pêş ev wêrankirin wê di her malekê keve. Eger hun ti tştî nekin…?
Di virda dibê em bêjin? Wisa xuyabu, ku hemu tişt, ne li gor berjewendê vê mirovê çavteng, Wehişî û Kanîbal bune. Ne li gorî berjewendê wan birêva diçun. Ew yê mirov xwir û mirov kuji. Wisa wan jiyana ne li gor dilê wan li her dema, wêrankirine, roxandine û wêrandikin û diroxînin. Yê wisa kiriye an yê wisa kirine û dikin, dibê mirov wî an wan nasbike..? Dema mirov wî wan nasbike. Piştra her tişt wê safî û eşkere bibe. Lê dibe jî ew tiştekî ji dervayî vîna mirova be..? Û ewê em dibjin ne mirovbe jî..? Lê eger em bihejmêrînin ew mirove? Mirovê li vê astê wehşî û kanîbal be, kanîbalbin, careke din dixuyê negengaze jî ku yek bawer bike. Lê belê gengaze û dibê mirov wan nasbike….? Dibê mirov wan nasbike………………..?
Li ba krîstiyana an xirîstiyana weku Kurdê me dibêjin. [[Lê rastiya wê navê wan dixuyê û pêwîste Xoristî ne an Xoristiyanî ne, ango ew rumetgirê rojêne û eslê gotinê bingehê xwa ji Kurdî girtiye….? Xaç, salîb jî ji eslê xwada li ba Hurrya û li Ba Sumerya û li ba Hîttîta û Mîtanya nîşana rojê ye]]. Komeke din an qewmekî din kirin, Xaç nîşana kuştina Isa lawê Xuda li ser Xaç e û wisa li ba wan ew bu Xaçê pîroz. Em nuha ne li ser vê xalêne, lê wisa me xwast em zelalbunekê li ser vê xalê jî bi lez û bez bikin. “Min dixwast bêjim jî Krîstiyana li ser mirov gotî, ”eger mirov ji hundurê xwada bi gemar bibe, pakij nabe”. Ev jî rastiye, rastiya berbi çave. Gotina me jî li ser gewrîna mirovan ne, gewrîna wî ku bibe, mirovê baş an bibe, weku Wehşan û kanîbalan jî çêdibe. Gotineke Latînî jî heye dibêje {Humus huminis Lopus}. Ango “mirov Gurê brayê xwa mirove”. Lê dema mirov xwa diyarbike ew gure, ew jî tiştekî pir başe û bi şerefe jî, ewê dora wî jî yê wê taybetiyê li ber çavê xwa bigrin. Yek dixwaze yê din bixwe, jêra dibêje li dora xwa be, li derba xwa raweste, ez tême te. Herdu alî bihev diçin û yek yekî tune dike. Ev heywantiyeke (canewertiyeke) bi şerefe.
Lê karê xirap ewe dema ewê dixwaze te bixwe, gotinê herî nerm û xwaşik ji tera bêje û baweriya te pê bê. Dura bi teema wê gotina xwaş di devê teda û bi şuna wê kenê nazik di dilê teda, ew xwa nêzîkî te dike. Dura derba xwa li te tîne. An fenekê tiştekî bi serê te dike û mal û milk pere yê te û erzaqê te hemî ji xwara dibe. Wehşeta rast di virdaye. Ji ber van sud û sedemna, me ewqas an (ewxwast) pirs danîn û li pêyhev rêzkirin….. Wehşet pirine, lê ew wehşeta em dibêjin ya herî dijwar û bê sînure. Bi wê zimanê şîrîn û xwaş tê te. Bi xasim jî dema ew bi gotinê pîroz yê Xuda va grêdidin. Ew dikin ew bi navê Xuda dipeyvin. Dibêjin Xuda wisa kiriye û Xuda wisa gotiye. Durajî tiştê herî bi qerêş, herî rezîl û riswa dikin. Welata, diroxînin, mileta wendadikin, hemî li ser navê Xuda û dibêjin ew wan tişta bi xwastina Xuda dikin.
Dibêjin jî : em biçin ser pirtuka pîroz Bibliye an (Incîlan), çira me got Incîlan, ji ber ku du Incîl hene. Incîla kevin, pirtuka Cihuya (Yahudiya) ya pîroze ango pirtuka Tewrate. Incîla nuh jî, ji her çar nivîsê an pirtukê Yohanna, Loqa, Matheus û Markus an (Mirqus) pêktên. Ev bixwajî 4 nêrînê û hewildanê cihê, cihê dîsa dixuyê yê mirovê Cihune yê li ser Jesus, Isa ne. Yê ku li ba musulmana pêxembere û lawê Xuda ye li ba xirîstyana û Cihuya.
Emê herin ser pirtuka pêşin, Incîla kevin. Di wir da her mijarek ji mijaran navê pirtuk heldigre. Emê biçin ser pirtuka bi navê “Genesis” têye nasîn. Wateya wê jî “pirtuka jêdera ye” bi kurdî pêwîste ew bibe “pirtuka jêdera” an jî pirtuka xelqkirinê. Bi Arabî ji wê pirtukêra dibêjin “kytab all tekwîn”.
Ji vê pirtukê emê biçin ser kaptulê 6 û hin ayetê di nava wêda emê bixwînin û şirove bikin. {“Genesis, kapîtulê 6; ayet : (1) dema mirov li ser rûyê erdê pirbun û keçik jî ji wanra çêbun, (2) lawê Xuda, dîtin keçikê mirovan xwaşikine; ji wan keçika hin ji xwara jin helbijartin û birin. (3) wê demî Xuda got, rohê minê heta, heta di mirovan da nejî, çunkê ew ji goştine, lê rojê wan bila dirêj bibin heta 120 sala. (4) nêphilim li wan rojana li ser erdê bun, paşê jî ew hebun, dema lawê Xuda çun keçikê mirovan, wan keçika zaro ji wanra helgirtin. Ew mirovê bi hêzbun ew ji ew mirovê kevin, yê navdarbun. (5) Xuda dît, xirapî û pîsatî ya mirovan li ser erdê pir mazine û her xeyalkirinek ya ramanên wî yê di dilê wî ra derin, bi berdewamî şaytanîne. (6) û Xuda bidaxbu (mixab bu) ku wî merî (mirov) li ser erdê çêkirin, wan kir Xuda di dilê xwada melul be.}
Xwandevanê hêja bala xwa baş bide, ser wateyê vê ayetna ew çi dixwazin bêjin. Em pêşî bala xwa bidin ayeta numre yek : ewa dibêje; “Dema mirov li ser rûyê erdê pirbun” ev gotin diyar dike, zanebunê Cihuya yê dîrokî li ser destpêkirina hatina merovê modern heye. Ew mirovê jêra gotin “homusapiens” lê wan demê hatina wan diyar nekirine. Ji aliyekî dinda, hatiye zanîn, pirtuka Tewrat di nêv salê 500-600 b.z hatiye nivîsîn. Lê gelek cara rastkirin jî têda çêbune. Dibe ev zanebun piştî rastkirina bin…? An rastkirina mijarê wisa bi wateyê dur negengaze..? Sirûştiye keçik û kurik jî ji lawê Xuda ra çêbibin, dema ew keçikê mirovan dizewcînin. Du : “Lawê Xuda dîtin keçikê mirovan xwaşikine” li vir pirseke pir di cihê xwada tê serê mirov, ev lawê Xuda kîne..? Bi rastî jî ev pirseke gereke hêja ye. Lê vê carê ev wê xut bi hêsanî neyên zanîn, eger hewildanine yê zanebunê xwa li ser Bibliye firehtirine çênebin û nebêjin ew kîne.? Û çima navê wan kirine, lawê Xuda, çi amanca Bîbliye (Incîla kevin) ji vê binavkirinê heye….?
Ji vir rastiya lawê Xuda dertê : lawê Xuda ewine yê Bibliye û nivîskarê wê hezlênekirine ne. Ewine yê bi nirîna wan, yê pîsatîkirine, emrê Xuda negirtine ne, ewine yê ketine û yê bê buha mane ne. Ew bi nêrîna Tewratê li wê astê xirapine, ku Xuda mixab bu û bidaxbu ku wî ew çêkirine. Xuda helbet li ser zimanê Cihuya got weku Incîl diyar dike; ayeta (3) Rohê min heta heta yê di wan da nejî, çunke ew ji goştine ( bi wateya ew lawê Xuda nuha nema lawê Xudane. Lê ew nuha yê ji parastina Xuda durkirîne. Xuda ew ji beheştê avêtine ser erdê), di virda çêroka lawê Xuda weku ya Adam û Hewa dengdide. Lê cudahî jî heye. Adam û Hewa tenê şaşî kirine. Lê lawê Xuda ew bi temamî ji Xuda asê bune. Li dijî vîna Xuda rawestîne, çima…? Dema wan keçikê mirova zewicandine, çima ev zewaca Xuda hezlênekiriye….? Cihu dibînin, ji ber ku lawê Xuda ji eslê xwada, ji bingehê xwada fêrêştine û wan keçikê mirovê siruştî zewicandine. Lê dîsa Cihuya diyarnekirine, çima Xuda ew ji beheştê avêtine…? Dixuyê li wan lawê Xuda weku koçkirina xelkê komara sor komara Nexşîcuan ya li Azerbeycanê hatiye. Bi berdewamî jî têye gotin. Ji wê zewaca nepîroz bi tefsîra pirtuka Cihuya ya ((pîroz)). Xuda yê Cihuya li ser zimanê wan dibêje; di ayeta numre (4) da, “li wê demna Nephilim hebune. Ango yê pîs yê gunehkar li ser ruyê erdê hebune, ewê pîs ji ki hatin…? Ew ji zewaca lawê Xuda bi keçikê merian ra (mirovan ra) hatine, nephilim ji wan bune ango yê pîs ji wan bune. Ew nephilim (Nephilim bi zimanê Ibrî, zimanê Cihuya wateya yê kêm yê ketî dide) li wê demî ew hebun, lê gotine paşê jî wê hebin”. Mebest ji vê gotinê ewe ango ew nuha jî hene. (Eger ew nuha jî hene ew kîne)..?
Gava din gava turebuna Xuda ye, (qehra Xuda ye) : ayeta (5) Xuda dît pîstaiya mirovan (wan mirova) li ser ruyê erdê pir mazine. Ayeta (6) jî bi bîra me tîne Xuda bidax dibe, mixab dibe, çima wî ew mirovna li ser rûyê erdê çêkirine…? Li vir karekî tiştekî pir ecêb xuya dibe, xuya dibe, Xudayê Cihuya mirovekî normele, çawa mirov çêkirin û paşê jî got ew mirovna pîsine, dibê werin wendakirin….?
Em biçin ser berdewamiya ayetê me bersivê wan dane; ayeta {(7)“û Xuda wisa got; ezê wan mirovê min çêkiribun ji ser rûyê erdê rêşbikim (pakij) bikim, mirov, canewer, tiştê dixuşin û çukê difirin, çunkê ez mixabbume min ew çêkirine. Ayeta (8) lê Nuh di çavê Xuda da qebul bu. Ayeta (9) ev jî zincîra mirovê ji Nuh dikişine. Nuh mirovekî rastbu, di demê ew jiya da ew mirovekî bê kêmasîbu; Nuh bi Xuda ra meşya. (10) sê lawê Nuh hebun, Sam, Ham û yafeth.} Dîsa ev hemî dîtin yê bi nêrînê Cihuyane, lê ew dibêjin ev gotinê Xudane.
“Xuda di ayeta heftan da biryar da û got, ezê wan mirovê min çêkiribun, ji ser rûyê erdê (zemînê) rêşbikim û pakij bikim. Ji ber ku wan karê xirap dikirin.” Lê di virda Cihuya negotine, ew karê xirap, yê ku Xuda, bi taybetî jî Xudayê Cihuya hezlênekiriye çibune. Tenê em dizanin ew karê xirap kane di virda be, dema di ayeta numre 4 da gotiye, lawê Xuda çune keçikê mirova û wan keçika yê nuha bune jinê wan zaro ji wanra helgirtin. Li destpêka ayeta 4 da jî dibêje, li wê demna nephilim hebun û paşêjî hebun. Li taliya ayetê jî dibêje, ew mirovê bihêzbun û ew mirovê kevin yê bi nav û dengbun.
Nuhajî dibê em bipirsin ew mirovê kevin kîbune..? Ew mirovê navdar an yê jêra gotibun lawê Xuda kîbune. Andrew Collins di pirtuka xwa ya binvê “from the ashes of the Angels..da 1996, rû 5 dibêje, “lawê xuda, tê wateya ew fêrêştê beheştê ne û bi zimanê hibru jî dibin, ”bênê ha-êlohîm.” di rûyê 6 da jî dibêje, “li ser ayetê 2 û 4 tê gotin, lawê Xuda çune keçikê meriyan (mirovan)”…..Lê di nav mamusteyê Oldar da, gotine, “ew yekbuna ne pîroz ya di nav fêrêşta da û jinê dimrin da çêdibe. Ew karê zewacê yê çêdibe, li dijî xwastina Xuda ye, {Ew lawê Xuda kengî û çawa ji Beheştê derçun, nayê zanînîn. Çwa Cihuya naskir ew zewac çêbu nayê zanîn.? Xuda bi rêya kê ji wan ra got ew zewaca ne pîroze pêkhat…? Ev hemî pirs bê bersivin}. Ji vir jî gotine mirovê xirap, gunehbar, pîs û laş mazin ji wan bune.” Di çîrokike din, derdikeve, Nuh lawê Lamake, Lamak lawê Matuşêla ye, Matuşêla lawê Enoche. (ji pirtuka Enoch), lê li vir karaktêr an syfatê Nuh weku yê lawê Xuda bi xwane. Lê li ser gotine ew di çavê Xuda da qebul bu. Ev hewildanê Kayfî, mera kane çi encama jê bigre….??
Spêkulasyonê weku vê di pirtuka Andrew Collins da ya ji 433 rûya pêktê gelekine. Lê her giranî û bawerkirin, her car bi aliyê gotinê Bibliye (Incîlê da) diçin. Bi wateya ku li ser gotubêjê Incîlê diyar dike pêwîste ew yê rastine û em li ser pirtuka Tewraê dipeyvin. Wate yê A.C hanîne, perfekt li gor daxwaza dilê yê incîl nivîsîne ye. Li hemdemî dikin ew gotinê Xuda ne jî. Ji bona bawervanan û ewê li ser rê û rêçikê wan dimeşin jî, ew wisa normal têye dîtin. Diyare ewê çi carî xwa şaş nekin û azad lêkolînekin û rexne jî nekin. Ew mirovê, li pêy şopa wan derin. Ew nabînin ku mafê wan heye ew rexneyê tişekî lê bikin. Ez bawrim hin jî hene têdigihên, lê ew jî dibînin metirsîdare eger ew hewildanine wisa bikin.
Em biçin ser rama ya xwa ya Orîgînal, çima Cihuyê vê tewanbariyê ji hin kesara di pirtuka xwa pîroz da bikin..? Ew kesana kîne…? Çi amancê wan li paş hene..? Ew ji bona çine..?
Bi dîtina min pêwîste em dîsa jî biçin ser buyerê me gotine yê Orîgînal. Eger em li ser wê buyerê mazin ranewestin. Çi carî emê tênegihên, çima bervê çerxa jiyana me, rast negeriya.…? Belkî jî naskirina wan buyera arî me bikin û em têbigihên. Çima Ciuhya ew tewanbarî ji wan kesara kirine..?Çima Cihuya ewqas bi dijwarî şerê wan jî kirine…? Ew buyerê mazin kîjanine..? Ev buyer, Êrişa miletê an gelê ji deriya da ye. Roxandina impêriya Hîttîta ye û derhatina Cihuya ji Missrê ye. Bi dîtina min, ew êrişa gelê ji deriyada û roxandina impêriya Hîttîta, bi fîkr û ramanê Cihuya çêbune. Li pey wê demna bi 700 sal, Roxandina Impêriya Medya tê û dîsa bi destê wan tê. Ew jî bi destê Cihuya çêbuye. Lê roxandina Impêrya Partha nêviyê Medya piştî ku Haxamanşah (Axmînî) bi Êrişa Iskenderê mazinra dişikin. Parth li 245 b.z radibin ser pêya û desthilatiya xwa ava dikin, ew Impêriyeke pir mazin ava dikin. Carina ew jî weku ya Alexander mazin dibe û carna ji wê mazintir dibe. Ew ta 224 p.z dimîne, lê paşê ew jî bi destê Cihuya diroxe û vê carê Cihu dîsa bi arîkariya Kurdê ji demê Axmîniya da gewrandî desthilatiya Partha digrin û vê carê ew bi navê Sassaniya nasdibe. Dema grêdan û têgihîştin di nêv van buyerna da çêbun û cihê xwa girtin. Ti tiştê din ji bona ronîkirina çi tiştî pêwîst nake. Li ser êrişa gelê ji deriya û taliya desthilatiya Faraun Ramses III emê li pêş li ser bipeyvin. Emê bi kurtasî, li ser komployê li ser Mediya û partha bipevin. Ew peyv wê hatina Axmîniya (Achêmênîîdês-Haxamanşaha) û Sassaniya jî di nêv xwada bigre.
Arta Racho | Binivîs, Bixwîn u Bipeîv 